Niet alleen de beantwoording van mijn technische vragen schept veel meer duidelijkheid. Ook de voortvarendheid waarmee 2500 minima in Sittard-Geleen een tegemoetkoming hebben ontvangen in april is lovenswaardig. Daarnaast is het daadwerkelijk grote aantal aanvragen op de energietoeslag van ruim 3000 een pittige klus waarmee kennelijk door goede communicatie meer dan 90% van de doelgroep tot 120% van het sociaal minimum al is bereikt. De overige 10% heeft nog tot 1 januari volgend jaar. Ik vernam van de behandelende beleidsmedewerker dat daarnaast vol ingezet wordt op maatwerktrajecten voor huishoudens die net buiten de 120% vallen en mogelijk in een schuldhulpverlening traject kunnen komen. En ook dat is natuurlijk goed.
Niet goed vind ik dat raadsbehandeling van dit dossier meer dan een maand op zich heeft laten wachten. De beoogde doelgroep is immers nu al geconfronteerd met sterk gestegen lasten door hoge inflatie en zeer fors gestegen energieprijzen. Om een voorbeeld te schetsen: Was de energienota van een eengezinswoning met energielabel C tot begin dit jaar bijvoorbeeld nog € 100, door een nieuw variabel contract kunnen de energielasten voor deze woning makkelijk € 250 per maand zijn. Conclusie: een stijging van € 1800 per jaar. De € 800 dekt amper de extra energiekosten waar een gemiddeld huishouden zich mee geconfronteerd ziet.
Voor onze GroenLinks-PvdA fractie gaat het in dit initiatief om de doelgroep die net boven de 120% van het sociaal minimum zit, zeg maar de categorie huishoudens met een netto-inkomen net boven € 1800 netto per maand voor gezinnen of € 1250 netto per maand (zonder vakantietoeslag) voor alleenstaanden. Dan betreft het vaak mensen die af en toe een baantje hebben, een nul uren contract, moeilijk aan een vast contract kunnen komen of dat vanwege gezondheidsredenen, zorgverlening of jonge kinderen niet kunnen. Of mensen in de AOW met een heel klein pensioentje.
Stelt u zich eens een kassière bij de lokale supermarkt voor: alleenstaande ouder met 2 kinderen die werkt en een inkomen heeft van bv € 2100 per maand bruto. Zij zal geen energietoeslag krijgen. Ze kreeg vorig jaar al nauwelijks de eindjes aan elkaar geknoopt. Dit jaar zal ze een beroep moeten doen op financiële hulp van familie, vrienden of kennissen want meer werken zit er in haar situatie niet in. En als dat dan niet werkt? Laten we haar dan in de kou staan komende winter? Het is goed dat een organisatie als Geldfit – waar onze gemeente sinds 1 januari dit jaar bij aangesloten is-, de vinger aan de pols houden bij oplopende financiële problemen en adviestrajecten inzetten ook bij het verduurzamen van de woning.
Maar is het genoeg? Van alle huishoudens in Nederland heeft 8% problematische geregistreerde schulden, zo blijkt uit recentelijk onderzoek van Deloitte, SchuldenlabNL en VNO-NCW waarvan de resultaten vorige week zijn gepubliceerd. Van die groep heeft iets meer dan 40% loon uit arbeid, gevolgd door mensen in de bijstand (18%) en mensen met een inkomen als zelfstandige (12%). Kortom, anders dan vaak wordt verondersteld hebben veel mensen met schuldproblemen gewoon een baan. Schulden leiden tot lagere productiviteit en betrokkenheid en een hoger ziekteverzuim. Vier op de 5 werkgevers hebben te maken met medewerkers met financiële problemen, zo laat het onderzoek onder driehonderd leden van VNO- NCW zien. We hebben het dus over een mogelijk mega maatschappelijk probleem dat de kop opsteekt en stevig door lijkt te zetten.
Ik wil de problematiek met mijn betoog niet opblazen maar aangeven dat het ontbreken van hulp aan de doelgroep tot 130% van het minimum nu, op de lange termijn tot veel zwaardere problemen leidt zoals meer schulden, meer baanverlies, gezondheidsklachten en economische schade. En daarmee het verlies aan bestaanszekerheid. Ook bij gezinnen en alleenstaanden in onze gemeente.
Is de raad bereid haar sociaal hart te laten spreken? Een op de vijf gemeenten zijn ons al voorgegaan en biedt extra dekking, wisselend van 125% tot 140% van het sociaal minimum in Rotterdam. We hebben het over een extra uitgave of garantie van maximaal 1 miljoen nu (9 ton voor 1100 huishoudens + extra uitvoeringskosten) minder dan 0,3% van ons totale begroting. Die ook nog eens nu al met hoge waarschijnlijkheid kan worden gedekt uit corona middelen, danwel onderbesteding van middelen tijdens de covid periode? Of zegt de raad nee. Dan zeg ik: ‘penny wise en pound foolisch’ omdat de meerkosten straks voor de inwoners van onze mooie gemeente vele maanden hoger zullen zijn.
Gaan we generiek alle huishoudens tussen 120 en 130 procent steunen waardoor we een miljoen hieraan besteden maar gedekt worden door onderbenutting tijdens corona? Of kiezen we voor meer maatwerkoplossingen voor huishoudens net boven 120% van het sociaal minimum bij aanmeldingen die ook beter passen, dan gezinnen of alleenstaanden die vorig jaar energiecontracten voor 5 jaar hebben gesloten en die de verhoging van energieprijzen niet in hun portemonnee voelen.
Ruim 1000 huishoudens in Sittard-Geleen kunnen ons hoe dan ook dankbaar zijn voor net dat extra financieel steuntje in de rug. En ja, het was natuurlijk heel goed en beter om integraal te kijken naar wat gezinnen en alleenstaanden nodig hebben in een tijd van hoge inflatie en dreigende recessie. Maar die tijd hebben deze huishoudens niet. Ik doe dus namens onze GroenLinks-PvdA een beroep op het sociaal geweten van de andere fracties in de raad en ga graag met de fracties hierover in debat.