De Ombudsman heeft een paar jaar geleden een stevig advies uitgebracht over de tendens om het demonstratierecht steeds vaker in te perken. Hij schreef in zijn rapport:
“Voor mij staat de essentie van het grondrecht tot demonstreren voorop. Die essentie is dat de overheid zich tot het uiterste moet inspannen om demonstraties te faciliteren en te beschermen, zodat burgers in vrijheid hun mening – hoe impopulair ook – kunnen laten horen. Elke andere houding van de overheid doet afbreuk aan de kern invulling van het demonstratierecht”
Er vond nu een actie plaats gericht op behoud van het Sterrebos. Een groep aanhangers van Extinction Rebellion en actiegroep Red het Sterrebos hadden een demonstratie aangekondigd, en wilde op vreedzame wijze uiting geven aan hun bezwaren tegen de bomenkap. Tot ieders verbazing en ontzetting werd deze actie met groot machtsvertoon de kop ingedrukt. Door velen werd dit ervaren als disproportioneel en in strijd met het grondrecht van demonstratie.
Naar aanleiding hiervan heeft de fractie van GroenLinks de volgende vragen voorgelegd aan Burgemeester Hans Verheijen:
- Bent u het met ons eens dat het grondrecht van demonstratie een groot goed is in een democratische samenleving en dat de overheid uiterste terughoudendheid moet betrachten om hier ook maar de geringste inbreuk op te plegen?
- Kunt u bevestigen dat de demonstratie bij het Sterrebos op 27 januari 2021 tijdig en op de juiste wijze is aangekondigd?
- Onder welke voorwaarden en aanwijzingen hebt u toestemming verleend voor deze demonstratie?
- Welke overwegingen hebben u ertoe gebracht, om te veronderstellen de demonstranten zich aan de gestelde voorwaarden en aanwijzingen zouden onttrekken?
- Welke directe aanleiding heeft u ertoe gebracht, om een noodbevel af te kondigen en te besluiten tot grootschalige inzet van politie en ME? Welke overwegingen heeft u gemaakt met betrekking tot de proportionaliteit en de subsidiariteit van de maatregelen?
- Kunt u nader duiden, waarom u voor het instrument van het noodbevel heeft gekozen, en dat afzetten tegen het instrument van een noodverordening waar democratisch verantwoording over dient te worden afgelegd?
- Welke instructies heeft u meegegeven om de veronderstelde verstoring van de openbare orde en (verkeers)veiligheid te handhaven?
- Kunt u reflecteren op de berichtgeving in Dagblad De Limburger van 28 januari 2022 waar het betreft het als buitenproportioneel ervaren optreden van de handhavers?
- Waarom heeft u geen onderscheid kunnen maken tussen de deelnemers van een vreedzame demonstratie en de (eventueel op ordeverstoring en rellen uit zijnde) activisten?
- Hoe oordeelt u, ook terugblikkend, of de inzet van mensen en materieel in overeenstemming was met de ernst en dreiging in de gegeven situatie, mede in het perspectief van het grondrecht van demonstratie in een democratische samenleving?
- Hoe kunt u redelijkerwijs rechtvaardigen, dat bij recente grote demonstraties zoals onder andere bij de lichtjesoptochten in Sittard van handhaving werd afgezien, terwijl bij een relatief kleine demonstratie zoals bij het Sterrebos groot machtsvertoon plaatsvond?
- Bent u het met onze fractie eens, dat er richting burgers iets valt uit te leggen voor het door velen ervaren “meten met twee maten”? Op welke wijze denkt u hieraan tegemoet te kunnen komen?
Wij zijn uw antwoorden graag op de meest korte termijn tegemoet.
Namens de fractie van GroenLinks Sittard-Geleen,
Math De Loo.