De Eerste Kamer is in oktober akkoord gegaan met een hardere aanpak van burgers die frauderen met uitkeringen. De boetes voor frauderende uitkeringsontvanger worden vanaf 1 januari 2013 tien maal hoger dan de huidige boetes. Uitkeringsontvangers lopen bij herhaalde fraude bovendien het risico dat zij maximaal vijf jaar geen uitkering ontvangen.

De maatregelen moeten de groeiende groep hardnekkige fraudeurs, die ook voor steeds grotere bedragen fraudeert, afschrikken. “Met deze wet worden zowel de malafide bedrijven als frauderende uitkeringsgerechtigden aangepakt” aldus, voormalig, staatssecretaris De Krom van Sociale Zaken en Werkgelegenheid.

De harde praktijk vanaf 2013

Mensen krijgen soms onterecht een hoge boete voor fraude met uitkeringen. Dat zegt de nationale ombudsman Alex Brenninkmeijer. Volgens hem is er niet altijd sprake van kwade wil. De nieuwe wet om uitkeringsfraude aan te pakken is te star, zei Alex Brenninkmeijer tegen de NOS. De wet regelt dat iemand die fraude pleegt met uitkeringen meteen heel zwaar bestraft wordt. Maar volgens de ombudsman hebben mensen vaak de formulieren niet goed begrepen. Een hoge boete is dan niet op haar plaats, vindt hij.

De meeste fraudeurs zouden formulieren niet begrijpen of te laat zijn met het opgeven van gegevens. "De verplichtingen die mensen hebben als ze in een uitkering komen, de vele verschillende uitkeringen waar mensen recht op hebben, dat is een heel ingewikkeld netwerk", aldus Brenninkmeijer. "Dan moet je echt een hbo-opleiding op administratief niveau hebben om daar goed doorheen te komen. En dan nog kun je tegen een muur oplopen." Volgens de ombudsman hebben de gemeenten en uitvoeringsorganisaties als UWV en Sociale Verzekeringsbank ook kritiek op de wet. Zij vinden dat ze in individuele gevallen een eigen afweging moeten kunnen maken. Brenninkmeijer noemde de wet 'onuitvoerbaar'.

De fractie van GroenLinks Sittard-Geleen is verheugd dat wethouder Van Rijswijk de huidige stand van zaken en de nieuwe voorstellen in relatie tot uitkeringsgerechtigden in Sittard-Geleen in kaart laat brengen. Zodra de lokale gevolgen helder zijn zal GroenLinks zich hard blijven inzetten voor een humane benadering van onbedoelde fraudegevallen.

De fractie heeft namelijk grote moeite met de wijze waarop deze regering het begrip fraude bezigt en zonder aanziens des persoons een hard beleid wil voeren. Het lijkt wel of ze zich helemaal niet realiseert dat met name in de sociale zekerheid veel cliënten kwetsbare mensen zijn, die het om uiteenlopende redenen niet lukt om aansluiting te hebben of houden met de reguliere arbeidsmarkt. Dat een onvolledige inlichting gelijk staat aan fraude vormt een miskenning van de weerbarstige praktijk. Het is echt mogelijk dat mensen verstrikt raken in de bureaucratie en de papierwinkel van sociaal zekerheidsland.

De fractie van GroenLinks Sittard-Geleen acht daarom twee aspecten van uitermate groot belang: ten eerste dat er voldoende mogelijkheid is voor mensen om mogelijk foutieve gegevens recht te zetten of om het vermoeden van opzet te weerleggen; ten tweede dat er bij de sanctionering voldoende rekening wordt gehouden met de individuele omstandigheden van het geval. Voor de GroenLinks fractie Sittard-Geleen is dit niet verenigbaar met de rigide toepassing die de wet voorstaat.

Let wel: fraude is fraude en moet volgens GroenLinks krachtig worden aangepakt. Dit kan en mag echter niet als er vergissingen of onvolkomenheden in de informatievoorziening zijn waardoor mensen onterecht hun bestaanszekerheid verliezen. De fractie van GroenLinks pleit ervoor dat gemeente beleidsvrijheid houdt om maatwerk toe te passen.